Odpowiedzialność cywilna pracodawcy

Przed ryzykiem nadzwyczajnego świadczenia na rzecz pracowników nie możesz się uchronić ani przez sumienne opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne, ani przez najkosztowniejsze nawet działania prewencyjne. Nigdy do końca nie będziesz w stanie zabezpieczyć swoich pracowników przed wypadkami w pracy.
Sprawę pogarsza w dodatku fakt, iż twoja odpowiedzialność jako pracodawcy oparta jest na tzw. zasadzie ryzyka. W dużym uogólnieniu oznacza to, iż związek przyczynowy pomiędzy wypadkiem i warunkami w miejscu pracy określa się z pominięciem aspektu winy pracodawcy.

Co to oznacza w praktyce? Otóż, do obarczenia pracodawcy odpowiedzialnością za wypadki wystarczy sam fakt ich powiązania z miejscem pracy. Żadne działania pracodawcy w kierunku zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa i higieny pracy nie zwalniają go z obciążeń finansowych, związanych ze świadczeniami na rzecz poszkodowanych pracowników.

Należne pracownikom świadczenie wypadkowe z ZUS-u, przyznawane niejako ryczałtowo po zakończeniu leczenia i zgodnie z decyzją ZUS-owskiej komisji lekarskiej, nie zamyka drogi do wysuwania dodatkowych roszczeń pod adresem pracodawcy. A świadomość pracowników w kwestii dochodzenia swoich praw systematycznie wzrasta.
Grupowe ubezpieczenie NNW (następstw nieszczęśliwych wypadków) również nie rozwiązuje sprawy. Owszem, w przypadku niegroźnych szkód można założyć, iż poszkodowani pracownicy "zadowolą" się kilkusetzłotowym świadczeniem, ale już w sytuacji poważnych i nieodwracalnych uszkodzeń ciała nawet maksymalne świadczenia z NNW (zwykle nie przekraczające 20.000 zł) nie usatysfakcjonuje nikogo. Może się zdarzyć, iż jeden nieszczęśliwy wypadek przy pracy obciąży pracodawcę obowiązkiem wypłacania wysokich, dożywotnich rent na rzecz poszkodowanych pracowników i poważnie zaciąży na płynności finansowej firmy.
Ryzyko takie dotyczy zwłaszcza małych firm i ich właścicieli, którzy w takiej sytuacji mogą odpowiadać własnym majątkiem za zobowiązania wobec pracowników.
Trochę inaczej sprawa wygląda w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzilnością, ale i na nich - aż do momentu rozwiązania - ciąży obowiązek wypłaty ewentualnych rent.

Można wkalkulować ewentualne straty z tytułu tych roszczeń w ryzyko prowadzenia działalności, ale można się również przed nimi zabezpieczyć wykupując polisę odpowiedzialności cywilnej pracodawcy.

Przedmiot ubezpieczenia
Na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia towarzystwo zobowiązuje się do świadczenia na rzecz poszkodowanego pracownika w takim zakresie, w jakim zobowiązany jest do tego pracodawca. Odszkodowanie wypłacane jest z zastrzeżeniem, że ustalona do wypłaty kwota zostaje pomniejszona o jednorazowe świadczenie otrzymane przez pracownika z ZUS-u.
Polisa zwalnia ubezpieczonego pracodawcę z konieczności uruchomienia własnych środków finansowych i problemów związanych z procedurą rozpatrywania roszczeń zgłaszanych przez pracownika, albowiem towarzystwo przejmuje na siebie całe postępowanie wyjaśniające i pokrywa ewentualne koszty postępowania sądowego.

Suma gwarancyjna
Zawarta w polisie kwota, określająca poziom przyszłych wypłat z umowy. Stanowi górną granicę odpowiedzialności towarzystwa, a więc decyduje o realności ochrony ubezpieczeniowej - towarzystwo nie wypłaci bowiem wyższego odszkodowania niż określona w umowie ubezpieczenia suma gwarancyjna.
Często ustalona w polisie suma dotyczy jednego wypadku ubezpieczeniowego (tyle wypłaci towarzystwo za każde zaistniałe w okresie ubezpieczenia zdarzenie), ale bywa, że polisa opiewa na sumę gwarancyjną "do wyczerpania" (wtedy każda wypłata odszkodowania powoduje jej systematyczne zmniejszanie). W tym drugim przypadku powinno się ustalić sumę na dość wysokim poziomie, albo założyć, że będzie się ją uzupełniać po każdej wypłacie odszkodowania.
Wybierając sumę gwarancyjną powinno się brać pod uwagę dotychczasowy przebieg szkodowości, a więc liczbę i rozmiary wypadków przy pracy oraz poziom bezpieczeństwa w firmie.

Składka
Kształtuje się zazwyczaj na poziomie kilkunastu promili, liczonych od sumy gwarancyjnej.
Wyupując powyższe ubezpieczenie w jakimkolwiek pakiecie możesz liczyć na obniżkę składki.

Wyłączenia odpowiedzialności
Do sytuacji najczęściej wykluczających odpowiedzialność towarzystwa należą:
- zaniedbanie w zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy ze strony pracodawcy, które stało się przyczyną wypadku
- znajdowanie się poszkodowanego pracownika pod wpływem alkoholu, narkotyków, środków psychotropowych, itp.
- brak zgody poszkodowanego pracownika na poddanie się badaniom mającym na celu ustalenie poziomu alkoholu w organiźmie, podczas gdy z okoliczności wypadku wynika, iż mógł on znajdować się w stanie nietrzeźwym.
Płynący z tego wniosek: wykupienie polisy OC pracodawcy nie powinno stanowić substytutu dla stosowania wymaganych przepisami zasad bezpieczeństwa w miejscu pracy. Ma stanowić ich rozsądne uzupełnienie.