Ubezpieczenie zdrowotne

Podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu i odprowadzanie składek na to ubezpieczenie ma charakter powszechny i w większości przypadków obowiązkowy. W szczególności obowiązek ten dotyczy płatników zatrudniających pracowników na podstawie umów o pracę, osób prowadzących działalność gospodarczą oraz wykonujących usługi na podstawie umowy zlecenia.

Podstawa wymiaru składek
Podstawa do obliczania składki jest w większości przypadków taka sama jak dla składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tym, że nie wyłącza się z niej wynagrodzeń za czas choroby, ale za to pomniejsza o składki na ubezpieczenia społeczne. Szczegółowe zasady są następujące:

• pracownicy: podstawa taka jak przy ubezpieczeniach społecznych pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez pracowników, ale nie wyłącza się z podstawy wynagrodzenia za czas choroby płatnego przez pracodawcę (wyłącza się zasiłki chorobowe)
• prowadzący działalność gospodarczą: zadeklarowana kwota, nie niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego. W przypadku prowadzenia kilku rodzajów działalności gospodarczej, płaci się składkę od każdej z nich.
• umowa zlecenia: przychód, po potrąceniu składek na ubezpieczenia społeczne - jeśli umowa rodzi obowiązek opłaty tych składek; jeśli nie - podstawę wymiaru stanowi cały przychód, czyli kwota na jaką zawarto umowę (przed potrąceniem kosztów uzyskania)
• umowa o dzieło: jeśli nie jest zawarta z własnym pracodawcą nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu; jeśli jest zawarta z własnym pracodawcą - podstawa jak w umowie zlecenia

Uwaga: Podstawa wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne nie podlega ograniczeniu do 30-krotności przeciętnego miesięcznego prognozowanego wynagrodzenia.

Wysokość składki
Wysokość składki to 9%. Składki wpłacane są do ZUS-u, który następnie przekazuje je do Narodowego Funduszu Zdrowia. Generalną zasadą jest, że składkę płaci sam ubezpieczony (np. pracownik, zleceniobiorca) jednak faktycznie składki obliczają i wpłacają za ubezpieczonego jego pracodawcy i zleceniodawcy. W wielu przypadkach składkę opłaca budżet państwa (bezrobotni, pobierający zasiłek wychowawczy, studenci, uczniowie).

Składka (w wysokości 7,75% podstawy)podlega odliczeniu od podatku dochodowego. Oznacza to, że do urzędu skarbowego nie trafia całość zaliczki na podatek dochodowy, ale część pozostała po odliczeniu składki (z reguły składka jest niższa od zaliczki). Warto pamiętać, że jeśli składka przewyższa kwotę zaliczki, to ulega obniżeniu do wysokości zaliczki (zasada ta jest corocznie ustanawiana i nie jest pewne czy w przyszłości będzie obowiązywała).

Kilka źródeł dochodów jednocześnie
W odróżnieniu od składek na ubezpieczenie społeczne, składki zdrowotne mogą występować jednocześnie w przypadku osiągania dochodów z kilku źródeł. I tak, jeśli ktoś jest pracownikiem i jednocześnie prowadzi działalność, to z obu tych źródeł musi zapłacić składki zdrowotne. Podobnie jeśli uzyskuje dochody ze zlecenia, z pracy, działalności gospodarczej - płaci składki ze wszystkich źródeł. Podleganie składkom jest niezależne od tego czy wystąpił obowiązek opłaty składki na ubezpieczenia społeczne.

Terminy dokonywania rozliczeń
Składki wpłaca się w terminach obowiązujących dla składek na ubezpieczenia społeczne.

• do 5 dnia każdego miesiąca - jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze
• do 10 dnia każdego miesiąca - osoby fizyczne opłacające składki wyłącznie za siebie
• do 15 dnia każdego miesiąca - pozostali płatnicy (a więc również pracodawcy zatrudniający pracowników na umowę o pracę, zlecenie i ewentualnie o dzieło)

Płatnik składek zobowiązany jest składać co miesiąc deklaracje ZUS, podobnie jak w przypadku składek na ubezpieczenia społeczne (raporty miesięczne ZUS RNA lub RZA i DRA). W sytuacji, gdy nie było żadnych zmian w stosunku do okresu poprzedniego składanie deklaracji nie jest obowiązkowe. Również w sytuacji, gdy zmianie uległa tylko podstawa składek nie ma obowiązku składania deklaracji.